Het cadeau van openheid

Sommige dingen vertel je liever niet: dat je een soa hebt gehad, tot je 14e nog in bed plaste, dat je vreemd bent gegaan of dat je psychische problemen hebt (gehad). Gelukkig hoef je hier niet met iedereen over te praten, want je ziet het aan de buitenkant niet. Hoewel… bij sommige mensen kan je wel zien dat ze psychische problemen hebben (gehad), bijvoorbeeld bij mij. Op mijn armen en benen zitten namelijk vele littekens, littekens die ik mezelf heb toegebracht toen ik depressief was. Niet iets wat iedereen hoeft te weten. “Hoi, ik ben Meike en ik ben depressief geweest, aangenaam kennis te maken.” Nou nee. Maar het is wel voor iedereen zichtbaar, zeker in de zomermaanden.

Mijn antwoord op vragen is meestal: “ik ben vroeger depressief geweest en toen heb ik dat zelf gedaan.” Sommige mensen bewonderen mijn openheid, anderen beginnen gauw over het weer. Er zijn ook mensen die proberen de afschuw die ze voelen niet te tonen. Niet omdat ze mij afschuwelijk vinden, maar omdat ze het idee dat iemand zichzelf zo kan toetakelen niet kunnen bevatten. Iedereen reageert anders, de meeste reacties ben ik allang vergeten, maar sommigen blijven me altijd bij.

Zoals de keer dat ik tijdens mijn stage in het ziekenhuis een infuuszak verwisselde bij een man die, zoals zovelen, naar mijn armen keek. “Ben jij zo wanhopig geweest?” Deze vraag raakte me.
“Ja, ik ben heel wanhopig geweest vroeger.” Hij knikte en begon te vertellen hoe radeloos hij zichzelf soms voelde en wat hij had meegemaakt. Een indringend, persoonlijk gesprek, waarin we elkaar begrepen op een niveau dat dieper ging dan dat van een verpleegkundige en een patiënt.

Of die zomerdag dat ik in het park een man tegen kwam die zijn hond aan het uitlaten was. “Gaat het nu weer goed met je?” vroeg hij met een blik op mijn armen.
“Ja, nu gelukkig wel.”
“Wat fijn, en wat dapper dat je zo rondloopt!” Ik vind het zelf niet zozeer dapper, maar vooral fijn om de zon op mijn armen te voelen en mezelf niet meer te hoeven verstoppen in broeierige vesten met langemouwen. “Mijn zus heeft dat ook gedaan, zij schaamt zich er nog heel erg voor. Het is zo mooi om te zien dat dat niet hoeft.” Hij maakte mijn dag bijzonder, en ik de zijne.

Soms blijft het toch een dilemma. Zo liep ik mijn eindstage bij een instelling voor jongeren met zware psychische problematiek. Kon ik daar wel met korte mouwen aan het werk zijn? Ik besloot van wel, want wat voor voorbeeld zou ik zijn als ik mijn eigen verleden zou verbergen?
Jongeren kwamen naar me toe en vertelden over hun eigen zelfbeschadiging. “Eindelijk kan ik er echt over praten,” verzuchtte een van de meiden. “Jij begrijpt echt hoe het is. De anderen doen hun best, maar ze snappen het niet, niet echt.”

We denken vaak dat openheid leidt tot veroordeling en onbegrip. En deze reacties zijn er natuurlijk, ik heb ze ook meegemaakt. Maar openheid brengt zoveel meer: het geeft hoop en brengt verbinding. Ben alsjeblieft jezelf, daarmee geef je de wereld een prachtig cadeau op manieren die je vooraf nooit had kunnen bedenken.